حقیقت‌گرایی؛ غایت یک سینمای متعهد

به گزارش راهبرد معاصر؛  دومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی – مشورتی دولت سایه با جمعی از هنرمندان جوان عرصه سینما در دفتر سعید جلیلی نماینده رهبر انقلاب در شورایعالی امنیت ملی برگزار شد. در نشست قبلی مسئله نسبت هنرمندان و به طور خاص‌تر سینماگران و صنعت سینما با انقلاب اسلامی و دولت جمهوری اسلامی مورد بررسی این جمع قرار گرفته بود.

مشکلات خصوصی سازی را به تصویر بکشید

سعید جلیلی در ابتدای سخنان خود در این نشست، اظهار کرد: رسالت سینما این است که سایه به سایه تحولات کشور را دنبال کند وسینماگر ما اگر جایی می‌بیند کار خوبی صورت میگیرد با هنرش آن را حمایت کند، همچنان که اگر خطایی می‌بیند داد بزند تا جلو خطای گرفته شود. اگر جایی هم کاری ناقص است با هنرش برای تکمیل آن گام بردارد و اگر می‌خواهیم جامعه رشد کند این نگاه: " تایید. تصحیح. تکمیل"؛ نه فقط در سینما، بلکه در بقیه هنر‌ها و رسانه‌ها از شعر تا منبر و. نیز باید مورد توجه باشد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: سینما میتواند روند‌های کشور را تصحیح و تکمیل کند. اگر کسانی خواستند در این مسیر حرکت کنند، وظیفه ماست که به آن‌ها کمک کنیم و موانع را از سر راهشان برداریم.

وی دراین باره با ذکر یک مثال از پیگیری و تصحیح روند کشور توسط دانشجویان دانشگاه سهند تبریز، تصریح کرد: پیش از این جلسه، جلسه‌ای با دانشجویان دانشگاه سهند داشتیم که در آن گزارشی از فعالیت‌های دانشجویی ضدفساد ارائه شد. این دانشجویان همت کردند و مشکلات عدیده خصوصی سازی ماشین سازی تبریز را فریاد زدند؛ سرمایه‌ای نزدیک به چند هزار میلیارد به فردی واگذار شده بود که اهلیت این کار را نداشت؛ دانشجویان تا آخرین لحظه، این مسئله را پیگیری کردند و قوه‌قضائیه نیز او را خلع ید کرد و تلاششان به ثمر نشست.

نماینده رهبر انقلاب در شورایعالی امنیت ملی در همین رابطه افزود: در جلسات دیگری کارگران هپکو، آذرآب و کشت و صنعت دشت مغان اینجا آمدند و مشکلات خود را مطرح کردند. طبیعتا جنس موضع‌گیری و اعتراض امثال بنده در این موارد، با جنس اعتراض اهالی هنر متفاوت است. شما میتوانید این مشکلات را با زبان هنر در قالب فیلم سینمایی و مستند، به تصویر بکشید و فضای رسانه‌ای را به نفع مردم تغییر دهید. مشکلات اخیر در خصوصی سازی چند شرکتی که ذکر شد، یکی از مصادیق مناسب جهت ورود اهالی سینما به این مسائل است تا به اصلاح روند بپردازند.

حقیقت‌گرایی؛ غایت یک سینمای متعهد

جلیلی با بیان این نکته که «سینما یک قدرت است»، گفت: برداشت من به عنوان یک مخاطب اینست که همانگونه که اسلحه یک قدرت است و می‌تواند فردی را از پا در بیاورد؛ سینما هم بمثابه یک ابزار قدرتمند، می‌تواند حق را باطل و باطل را حق نشان دهد.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان در همین خصوص، اظهار کرد: در همین ایام کرونا فیلمی درباره چرچیل دیدم که آدمی با آن شخصیت منفور را که در همین اعتراضات ضد نژادپرستی اخیر از ترس تخریب، مجسمه‌اش در میدان شهر را می‌پوشانند، به گونه‌ای در فیلم نمایش می‌دهد که مخاطب از او برداشت مثبت داشته باشد، این قدرت سینما است که می‌تواند شخصیتی غلط از یک چهره ارائه دهد که موجب تحسین مخاطب شود.

وی افزود: عکس آن نیز ممکن است؛ مثلا برای متوجه کردن مخاطبین به یک حقیقت که در شرایط عادی کسی به آن توجه نمی‌کند، یک فیلم می‌تواند آن را به گونه‌ای بیان کند که اشخاصی هم که با آن قرابت فکری ندارند به حقیقت متمایل شوند و آن را تصدیق نمایند؛ این کار از جنس روشنگری بوده و بسیار ارزشمند است.

وی افزود: اعتقاد ما در جمهوری اسلامی این است که قدرت سینما به صورت ایجابی یا سلبی باید در جهتی باشد که انسان ها، جوامع، مناسبات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را به حقیقت نزدیک کند؛ سینمای متعهد را ما اینگونه تعریف می‌کنیم.

جلیلی در توضیح مفهوم «حقیقت گرایی» در سینمای کشورمان، اظهار کرد: انقلاب اسلامی و دفاع مقدس انصافا به تنهایی یک گنج بزرگ از مضامین است، اما طیف موضوعات تنها محدود به این‌ها نیست. موضوعات فراوان دیگری هم وجود دارد که در همه‌ی آن‌ها باید ابتکار عمل داشت. موضوعات اجتماعی نظیر احسان، انفاق، مسائل حوزه محیط زیست، حقوق کودکان، زنان و سالمندان و. فرصت‌هایی از این قبیل است. در همه‌ی این‌ها ابتکار عمل باید در دست هنرمندان متعهد باشد.

وی خاطرنشان کرد: فعالیت‌های عمومی که در سال‌های اخیر جهت خدمت‌رسانی و مقابله با حوادث طبیعی نظیر زلزله کرمانشاه و سیل خوزستان صورت گرفت از دیگر مصادیق است. مبارزه با فشار تحریم‌ها، خدمات در زمینه علمی و فناوری و مقابله با دشمنان در عرصه دیپلماسی، موضوعاتی است که جای کار بسیاری دارد. هر کدام از این مواردی که مطرح شد می‌تواند موضوع فیلم یا مستند شما قرار بگیرد. هرکس می‌تواند مطابق با ذوق و علاقه‌اش موضوع خود را انتخاب کند و به تهیه اثر هنری خود بپردازد. نظام نیز باید زمینه کار در این موضوعات را برای سینماگران فراهم کند و از جنبه‌های مالی، امکاناتی و نرم افزاری و اطلاعاتی آن‌ها را پشتیبانی نماید.

وی در این باره ادامه داد: این تعبیری که رهبری فرمودند: «جنگ، گنج است» یک حقیقت است. واقعا سوژه‌های بسیار ارزشمندی در دفاع مقدس وجود دارد. اخیرا فیلم ۱۹۱۷ را دیدم، حداقل به عنوان یک شاهد می‌گویم که صد‌ها سوژه جذاب‌تر از آن در جنگ ما بوده است. بیش از چهل سال است که از انقلاب می‌گذرد، بعضی از موضوعات مغفول واقع شده است. وقتی آن‌ها درباره چرچیل فیلم می‌سازند خب شخصیت شهید رجایی که از کودکی تا ریاست جمهوری و شهادت، اصلا قابل مقایسه با او نیست. چرا ما اینکار را انجام نمی‌دهیم که نه ایران بلکه مخاطب جهانی می‌تواند مجذوب این شخصیت شود.

جلیلی در جمع بندی این بخش از سخنانش با انتقاد از سریال‌های نوروز ۹۹ سیما، گفت: سریال‌های نوروزی امسال با مسائلی که امروز نیازمند پرداختن به آن‌ها هستیم، هیچگونه قرابتی نداشت. باید پرسید این فیلم چه موضوعی را به حقیقت نزدیک می‌کند؟ متاسفانه حتی لبخندی را هم بر لب مخاطب نمی‌نشاند. خاطرم هست اعلام شد که در یک مقطع زمانی ده ساله در صدا و سیما چند صد تله فیلم ساخته شده است؛ خب این تعداد فیلم می‌بایست به شکل موثری در جهت تبیین حقایق باشد که حداقل یک درصد آن در ذهن مخاطب ماندگار شود.

در کشور امکانات کم نداریم!

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به بودجه سالانه کشور در عرصه فرهنگی، خاطرنشان کرد: در سال ۹۹ که شاید سخت‌ترین سال بودجه‌ای کشور است، رقم‌های هزار میلیاردی در حوزه فرهنگ تخصیص داده شده است. با این حجم بودجه نباید هنرمند متعهد ما بخاطر سخن حقی که در راستای منافع نظام اسلامی می‌خواهد بیان کند، محتاج امکانات بماند. اگر می‌گوییم حکمرانی، اگر می‌گوییم سیاست ورزی، به این معنی است که باید امکانات کشور را در جهت حق سوق بدهیم، نه در جهت منافع شخصی.

جلیلی تصریح کرد: از یک سو جمهوری اسلامی را متهم می‌کنند به انحصار طلبی، از سوی دیگر می‌بینید که بعضاً امکانات جمهوری اسلامی در جهت عکس اهداف آن هزینه می‌شود. یعنی تخصیص این امکانات اتفاقا در جای دیگری انحصاری می‌شود. به گونه‌ای که بسیاری از هنرمندان انقلابی ما درخواست دارند که حداقل بخشی از این امکانات در راستای نماد‌های انقلاب هم جهت پیدا کند!

نماینده رهبر انقلاب در شورایعالی امنیت ملی اظهار کرد: باید مختصات وضع موجود هنرمندان متعهد در همه‌ی حوزه‌ها مشخص شود. در نیروها، از نویسنده و کارگردان و تهیه کننده و مدیر سینمایی و... که در چه وضعیتی قرار دارند. نهاد‌هایی که بودجه و امکانات کلان دریافت می‌کنند، باید مشخص شود که از این امکان چه استفاده‌ای می‌کنند و خروجی کارشان چیست؟

شهید باقری‌های عرصه فرهنگ بشوید

جلیلی در ادامه سخنان خود، ارائه راهکار توسط خود اهالی سینما جهت بهبود وضعیت سینمایی کشور در جنبه‌های گوناگون را لازمه اصلاح وضع موجود دانست و بیان کرد: نقد بودجه‌ها و امکانات نهاد‌ها در این حوزه و ارائه راهکار برای اصلاح وضع موجود چه به لحاظ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، لازم است؛ شما سینماگران نباید جهت اصلاح این وضع منفعل شوید و کار‌ها را به دیگران واگذارید.

وی اظهار کرد: اینکه شهید باقری نقشه پهن می‌کرد و می‌گفت بایستی وجب به وجب پیش برویم تا در نهایت خرمشهر را آزاد کنیم. شما هم این نقشه را در فرهنگ ترسیم و دنبال کنید که چگونه می‌شود به نقطه مطلوب رسید. یکی از مصادیق برای این کار می‌تواند مطالبه‌گری از برخی مسئولین مربوطه در دولت و نهاد‌ها باشد. این همه بودجه و امکانات که در دست شماست بیایید گزارش بدهید، بر چه مبنایی و چه نقشه راهی هزینه می‌شود؟ آیا نمی‌شود بهتر عمل شود؟

جلیلی در جمع‌بندی این بخش سخنانش، تصریح کرد: ما باید بدانیم که ابزار‌ها را چگونه به کار بگیریم. یکی از آن‌ها قانون است یکی از آن‌ها پیگیری است، یکی از آن‌ها مطالبه رسانه‌ای است و یکی از آن‌ها گفتگوی مستقیم با مسئولین امر است؛ چراکه امکان دارد بسیاری از نواقص از روی غفلت باشد.

مستندسازی به شرط تحقیقات جامع و دقیق

جلیلی در بخش دیگری از سخنان خود با توصیه هنرمندان انقلابی به الزام در رعایت دقت و انصاف در متن اثر هنری خود، عنوان کرد: یک نکته‌ دیگر که همیشه باید به آن توجه داشت این است که قرار نیست که هر آن چیزی که ما به عنوان نیرو‌های انقلابی در اثر هنری بیان می‌کنیم، درست باشد و همه را ملزم به اجرای آن بدانیم. این که می‌گوییم سینما یک قدرت است، اگر این قدرت دست من باشد و از آن استفاده غلط کنم، باز هم غلط است. قرار نیست اگر اسلحه‌ای به نام دوربین را در اختیار داریم، پس هر چه من می‌گوییم درست باشد.

وی در این ‌باره افزود: مرداد سال گذشته در سفری که به استان هرمزگان داشتیم، یکی از دغدغه‌های نیرو‌های انقلابی این استان مسائل صیادی بود که با پخش مستندی آن را به نمایش گذاشتند. با حضور صیادان و نمایندگان اتحادیه‌های صیادی جلسه‌ای برگزار شد و آن‌ها نسبت به موضوعی اعتراض داشتند و مشکلات خود را بیان نمودند. کارگروه شیلات ما مسئول رسیدگی به این موضوع شد و جلسه‌ی دیگری را با حضور دانشگاهیان، نمایندگان جامعه صیادی و مسئولان سازمان شیلات از جمله معاون این سازمان برگزار کردیم که حدود پنج ساعت به طول انجامید. مسئولان شیلات شمال کشور و همچنین مسئولان شیلات هرمزگان و بوشهر نیز حضور داشتند. پنج ساعت بحث کردیم و بعد متوجه شدیم برخی از بحث‌هایی که دوستان ما و صیادان به آن‌ها اعتراض داشتند، پاسخ‌هایی دارد که معاون شیلات آن‌ها را بیان کرد. دوستان صیاد نسبت به بخش مهمی از این توضیحات قانع شدند و برخی از این پاسخ‌ها را قبول داشتند. عرض من این است که اگر مستندی ساخته می‌شود باید حقیقت را بیان کند. حالا، چون دوربین در اختیار داریم و مثلا در عرصه سیاسی رقیب دولت هستیم نباید با موضوعات گزینشی برخورد کنیم!

وی اضافه کرد: اگر من یک سینماگر هستم و می‌توانم یک مسئله را با هنرمندی روایت کنم به این معنی نیست که جامعه شناس یا تاریخ‌دان هم هستم. برای تولید یک مستند باید یک کار جامع صورت بگیرد تا در نهایت آن کس که هنر روایت‌گری دارد، بتواند با هنر خود آن روایت را به حقیقت نزدیک کند. اگر مشاهده می‌کنید که برخی مستند‌ها یا حتی فیلم‌های اجتماعی در دنیا اثرگذار می‌شود، به دلیل این است که در آن موضوع کار جامع صورت می‌دهند.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان در ادامه عنوان کرد: کلیت سینما مجموعه ایست از مولفه‌هایی که باید تخصصی شود؛ حتی در مبانی آن این مسئله باید کارشناسی باشد. دلیلی ندارد که یک کارگردان حتما، تاریخ دان یا جامعه شناس باشد. اگرچه اگر اینطور باشد، حتما کارش قوی‌تر خواهد بود. ما می‌بایست با نگاه انقلاب اسلامی، از انفعال درآمده و چه نسبت به جامعه‌ی خودمان و حتی جامعه‌ غرب، به تولید اثر قوی و جامع بپردازیم. آنگاه برای مثال شما می‌توانید مدعی حقوق زن و کودکان هم در جامعه‌ی خودمان و هم برای جوامع دیگر باشید.

جای مستندساز ما در بوشهر و کردستان خالی بود!

دبیر سابق شورایعالی امنیت ملی کشورمان با اشاره به سفر سال گذشته خود به استان بوشهر و بازدید از شرکت کشتی سازی صدرا، افزود: در سفر دیگری که به بوشهر داشتیم، در بازدید از شرکت کشتی سازی صدرا به بنده گفتند ونزوئلا سفارش ساخت ۵ کشتی به ما داده و پول آن را نیز نقد پرداخت کرده است. یادم می‌آید هر زمان که آقای چاوز به ایران می‌آمد، برخی از رسانه‌ها عکس بزرگ می‌زدند و تیتر می‌کردند؛ باز چاوز به ایران آمد! در سرمقاله می‌نوشتند که چاوز از ایران چه می‌خواهد؟ این ترسیمی است که از آن‌ها از واقعیت داشتند. حالا واقع قضیه این بود که در آن زمان ده‌ها پروژه اقتصادی با ونزوئلا دنبال می‌شد که همه‌ پول حاصل از پروژه‌ها به ایران می‌آمد و یکی از آن پروژه ها، همین صدرا بود.

وی افزود: مسئولان این شرکت گلایه می‌کردند که همزمانی که کار ساخت و تحویل آخرین کشتی ما به ونزوئلا رو به پایان است، شرکت کشتیرانی ۶ کشتی از کره‌جنوبی به ارزش ۶۰۰ میلیون دلار خریداری کرده است و ۱۵۰۰ کارگر ما بیکار خواهند شد. یعنی از یک سو، صادرات ما در رسانه‌های خودمان تضعیف شده و از سوی دیگر کسی با واردات بیجا مقابله نکرده است. خب این اتفاق باید به تصویر کشیده شود تا اصلاح صورت گیرد. فقط در یک موضوع ۱۵۰۰ کارگر بیکار می‌شود؛ و علی‌رغم این بی تدبیری، اگر این شرکت هنوز سرپاست اتفاقا مرهون همان روابط با ونزوئلاست.

اگر این موضوعات خوب بیان شود آن‌ وقت افرادی مجال پیدا نمی‌کنند تا هر مطلب نادرستی را بگویند. اتفاقا این کار به نفع دولت بود چراکه بودجه ارزی دولت محدود بود و دولت می‌توانست به جای صرف ۶۰۰ میلیون دلار، آن پول را ریالی به آن واحد تولیدی بدهد تا ۱۵۰۰ کارگر بیکار نشود و منابع ارزیش هم حفظ شود.

نماینده رهبرانقلاب در شورایعالی امنیت ملی در ادامه با بیان این نکته که امروز ۹۵ درصد روستا‌های کردستان گازکشی شده است، گفت: در سفر دیگری که به کردستان داشتم، دوستان آنجا گفتند یک روستایی است که در آن یک مدرسه ساخته شده است، شما بیایید بازدید کنید؛ روستایی که جاده آن تقریبا کوهستانی و جمعیت آن حدود ۲۵ خانوار بود. در آنجا من دیدم که همین روستای ۲۵ خانواری نیز گازکشی شده است. برای من خیلی عجیب بود. آن جا سوال کردم گفتند ۹۵ درصد روستا‌های کردستان لوله کشی گاز است. خب، این خیلی خوب است. در بسیاری کشور‌های مدعی هم چنین چیزی وجود ندارد.

جلیلی در ادامه افزود: بعد با مردم که صحبت می‌کردیم، می‌گفتند ما می‌دانیم جمهوری اسلامی چقدر برای ما کار کرده است. اتفاقا می‌خواهم بگویم این‌ها در جامعه نشاط ایجاد می‌کند، امید ایجاد می‌کند. این را هم بگویم که بخشی از این ۹۵ درصد، اتفاقا در دوره‌ی آقای روحانی انجام شده و این طور هم نیست که بگوییم همه این‌ها قبلا انجام شده است. خود آن‌ها می‌گفتند که خیلی از این خدمات در همین دوره تکمیل و کامل شده است. وظیفه ما اینست که با همان نگاه " تایید. تصحیح. تکمیل" برویم و این‌ها را به تصویر بکشیم و دولت را تشویق کنیم./ باشگاه خبرنگاران